Ooit maakte ik een studie over het ontstaan van de protestsongs. In mijn periode als emigrant in Canada van1966-1968 werd ik bepaald bij de oorlog in Vietnam, de vele protesten daartegen en het was de voedingsbodem voor het ontstaan van de Flower Power beweging. ‘Make love not war’. en alles zou goed komen. Die tijd is vergelijkbaar met de huidige tijd met oorlogsdreiging, de wedergeboorte van de oorlogseconomie en groeiende angst onder de bevolking. Angst uitte zich in die tijd in de protestsongs zoals pessimistisch overkomende songs als The Eve of Destruction van Barry McGuire. 
Songs die waren geïnspireerd door de vele spanningen op de wereld, de oorlog in Vietnam, het Midden-Oosten, maar ook nucleaire dreiging en schending van burgerrechten. ‘Eve of Destruction’ oftewel ‘De Vooravond van Vernietiging’ werd de meest bekende song uit de jaren zestig. De degelijke Engelse groep The Hollies brachten het lied The Very Last Day uit, waarin zelfs een oproep tot gebed wordt verwoord (pray rijmt op day).
Een mondiaal protest
De meeste landen kenden wel protestzangers. In ons land waren het onder andere Boudewijn de Groot met ‘Welterusten Mijnheer de President’, Rob de Nijs met ‘Alles wat ademt’. In Engeland werd de Schotse singer-songwriter Donovan bekend met songs als ‘The Universal Soldier’. De Verenigde Staten telde volgens mij de meeste protestzangers zoals Bob Dylan en The Byrds. Een van mijn favoriete protestsongs is ‘Turn Turn Turn’ over de wisseling van tijden. Het lied eindigt met de slotregel dat er ook een tijd van vrede kan komen en dat het daarvoor nog niet te laat is. Bijna zes decennia later zullen velen vraagtekens plaatsen bij die wens, nu de wereld complexer is dan ooit tevoren en vrede verder weg lijkt dan ooit. Tijden veranderen inderdaad maar niet altijd ten goede. De mensheid staat voor immense uitdagingen en die zullen iedereen raken.
Kan de mensheid vrede bewerkstelligen op eigen kracht?
Wat mij bij bronnenonderzoek wel opviel was dat er weinig protestsongs waren van The Beatles. Ik las ergens dat manager Brian Epstein daar geen voorstander van was. Ik denk dat het te maken had met de sfeer in Engeland in de zestiger jaren. De Tweede Wereldoorlog met de vele miljoenen slachtoffers lag nog vers in de geheugens van de bevolking en men richtte zich op de Wederopbouw. 
Ongetwijfeld heeft daarbij ook meegespeeld dat Europa, dankzij de militaire inzet van de VS en andere bondgenoten kon worden bevrijd. Bedekt waren er wel protestsongs van The Beatles, maar eigenlijk meer pleidooien voor vrede zoals ‘All we need is love’, ‘The fool on the hill (president) en ‘Imagine’ van John Lennon dat in de top 3 staat van protestsongs en ‘Give Peace a Chance’ van Lennon and Yoko Ono. Bekend zijn vooral de Bed-ins van Lennon en Yoko Ono in de Hilton hotels van Amsterdam en Montreal. West Europa heeft bijna 80 jaar van vrede gekend. De welvaart heeft ons in slaap gesust. Terwijl we zelfgenoegzaam de andere kant uitkeken, werkten machthebbers hun plannen uit om de Wereldorde op zijn kop te zetten. Alles maar dan ook alles is in beweging. Wie de gevolgen echt onder ogen durft te zien, wordt naar de mens gesproken realist of pessimist.
Persoonlijk geloof ik niet dat de mensheid in staat is om op eigen kracht vrede op aarde te bewerkstelligen. Daarvoor is de gebrokenheid te erg. Uiteindelijk zal er een ingrijpen nodig zijn van Bovenaf om de kerstgedachte van Vrede op Aarde daadwerkelijk te verwezenlijken. De plaquette aan de voorzijde van de Beurs van Berlage in Amsterdam verwoordt de gedachte dat alle mensen ooit broeders (en zusters) zullen worden. De verwezenlijking daarvan lijkt helaas verder weg dan ooit.
Foto’s Jaap Spaans: